بررسی اثرات نوزمین ساختی گسل میناب بر ساختگاه سد استقلال میناب و نشت آب از مخزن آن

گستره مورد مطالعه در شهرستان میناب در خاور استان هرمزگان، و در فصل مشترک دو پهنه ساختاری – رسوبی زاگرس و مکران واقع شده است. دگرریختی اصلی در گستره مورد مطالعه با سازوکار چین خوردگی و گسلش صورت گرفته است. ساختارهای ناحیه که تاقدیس ها و ناودیس های موازی هستند دارای روند عمومی شمالی-جنوبی تا شمال باختری-جنوب خاوری می باشند. بیشترین تغییرات در محدوده مطالعاتی در اطراف گسل میناب می باشد. رشد چین ها تحت تأثیر گسل های معکوسی است که مرتبط با گسل میناب می باشند. در این تحقیق که در محدوده سد میناب و پیرامون آن صورت گرفته، در راستای نیل به اهداف، پژوهش در دو مرحله دنبال شده است. ابتدا فعالیت نوزمین ساختی منطقه مورد بررسی قرار گرفته و سپس جهت ارزیابی نفوذپذیری و فرار آب از توده های سنگی مخزن سد میناب مطالعات دفتری و میدانی صورت گرفته است. در بررسی زمین ساختی و فعالیت های نوزمین ساختی منطقه، گسل میناب مورد مطالعه قرار گرفت. گسل میناب در بخش شمالی خود، رسوبات کواترنری را تحت تأثیر قرار داده و آن ها را قطع کرده است. در یک مورد در خاور جاده میناب – بندرعباس و نزدیکی روستای دم شهر جایی که گسل میناب مرز آبرفت و کوه می باشد، شواهدی از این گسل بر روی رسوبات کواترنری در ترانشه حفر شده جهت پروژه های عمرانی مشاهده می شود و همچنین آثار برشی این گسل در تراس رودخانه ای در شمال خاوری روستای دم شهر بیانگر فعالیت کواترنری این گسل می باشد. از دیگر شواهد فعالیت های این گسل می توان به دگرریختی های ترشیری-کواترنری مرتبط با این گسل از جمله: 1) جابجایی راستگرد به میزان حداکثر 5/1 متر در گنگلومرای میناب به سن پلیوسن و لایه های ماسه سنگی خکو ، 2) آثار و شواهدی از روراندگی هایی با جابجایی در مقیاس سانتیمتر در نزدیکی گسل میناب، 3) ساختارهای کینک توسعه یافته توسط تعدادی گسل معکوس منشعب شده از گسل میناب در رسوبات میوسن - پلیوسن، 4) چین های مرتبط با راندگی که همگی مرتبط با گسل میناب می باشند و در لایه هایی به سن میوسن - پلیوسن رخ داده اند، 5) لغزش های رخ داده در مخزن سد میناب در امتداد گسل میناب و در اثر عملکرد این گسل، اشاره کرد که همگی حاکی از فعالیت های جدید این گسل می باشند. پس از اثبات فعالیت نوزمین ساختی گسل میناب در محدوده طرح، مطالعات بر روی مرحله دوم پژوهش یعنی ارزیابی نفوذپذیری و فرار آب از توده های سنگی مخزن سد با توجه به فعالیت گسل میناب متمرکز می شود. در این مرحله توده های سنگی اطراف سد در قالب 5 قطعه در هر جناح از نظر دو تقسیم بندی gsi و rqd مورد بررسی قرار گرفتند نتایج بدست آمده حاکی از مقادیر gsi تعیین شده در یک رنج 32 تا 48 برای کل توده های سنگی مخزن که شرایط شدیداً بلوکی و بلوکی بهم ریخته را دارا می باشند، است که در قطعه های مختلف با توجه به جنس و تعداد دسته درزه ها و خصوصیات آن ها متغییر است. همچنین در این مطالعات، rqd نسبتاً یکنواختی برای توده های سنگی هوازده در سطح برآورد شده که از نظر توصیف دییر (deere,1968) معمولاً متوسط و ضعیف شناخته شده اند و در مواردی مثل پهنه خرد شده گسل میناب از نظر کیفیت در درجه خیلی ضعیف معرفی می شوند. در ادامه با توجه به rqd بدست آمده جهت تعیین نفوذپذیری توده های سنگی و حجم آب نفوذی از این سنگ ها از مدل تجربی hc که بر پایه چهار پارامتر rqd، di، gcd و lpi استوار است استفاده شده است که نتایج بدست آمده به صورت زیر می باشد: - ارزیابی نفوذپذیری توده های سنگی بر اساس مدل تجربی استفاده شده بیانگر نفوذپذیری بیشتر برای توده های سنگی متأثر از فعالیت ها و عملکرد گسل میناب در مخزن و همچنین پهنه خرد شده گسل میناب می باشد. - بر اساس نفوذپذیری بدست آمده از هر قطعه در دو جناح سد و همچنین q دبی جریان مربوط به آن ها می توان گفت که توده های سنگی متأثر از گسل میناب و پهنه خرد شده این گسل از مهمترین محل ها و همچنین توده های سنگی در تکیه-گاه های محور سد که در حالت بحرانی دارای گرادیان هیدرولیکی زیادی است و باعث انتقال میزان قابل توجهی آب به درون رودخانه پایین دست سد می شود، محل های مستعد و اصلی در فرار آب به شمار می روند. - دبی جریان آب نفوذی در مخزن در حالت حداکثر تراز آب، با توجه به نفوذپذیری بدست آمده توسط مدل hc و بر اساس حداکثر نفوذپذیری 6- 10×93/2 متر بر ثانیه برابر با 062/0 متر مکعب بر ثانیه می باشد که باعث فرار آب 98/1 میلیون متر مکعب در سال می شود. - نتایج بر اساس نفوذپذیری تعریف شده (نفوذپذیری آستانه 5- 10)، نشان می دهد که دبی جریان آب نفوذی در مخزن در حالت حداکثر تراز آب، با توجه به نفوذپذیری بدست آمده توسط مدل hc برابر با 29/0 متر مکعب بر ثانیه می باشد که باعث فرار آب 21/9 میلیون متر مکعب در سال می شود.